Napoje probiotyczne pod lupą

[Fe.pl] Pani Profesor, z uwagi, że probiotyki to duża grupa szczepów bakterii, spróbujmy pomówić o konkretnych produktach zawierających probiotyki. Jak Pani ocenia najbardziej znany probiotyczny produkt mleczarski jakim jest Actimel (zawierający szczep L. casei DN 114 001, znany też jako defensis)?

Prof. dr hab. n. med. Hanna Szajewska: Faktycznie, zawsze należy mówić o konkretnych szczepach, gdyż właściwości probiotyków są szczepozależne. Odnośnie produktu jogurtowego zawierającego L. casei DN 114 001, czyli powszechnie znanego Actimelu, na uwagę zasługują co najmniej dwa badania. Celem pierwszego była ocena skuteczność L casei DN-114 001 w połączeniu z bakteriami jogurtowymi Streptococcus themophilus i Lactobacillus bulgaricus w zapobieganiu biegunce związanej ze stosowaniem antybiotyków. W badaniu z randomizacją, metodą podwójnie ślepej próby z placebo, czyli badaniu wiarygodnym metodologicznie, wykazano, że profilaktyczne spożywanie napoju probiotycznego, zawierającego L. casei DN 114 001 równocześnie z antybiotykoterapią i przez 7 dni po jej zakończeniu zmniejsza ryzyko wystąpienia biegunki związanej ze stosowaniem antybiotyków i biegunki związanej z zakażeniem C. difficile u osób <50. rż. Jest to ważne badanie, gdyż powszechną praktyką jest podawanie w trakcie i/lub po antybiotykoterapii jogurtu lub kefiru, ale wyniki badań zwykle nie potwierdzają ich skuteczności.

Celem drugiego badania była ocena skuteczność Actimelu w zapobieganiu typowym infekcjom u dzieci. W badaniu z randomizacją, obejmującym ponad 600 dzieci w wieku 3-6 lat, uczęszczających do przedszkola lub szkoły przez 5 dni w tygodniu, oceniano skuteczność podawania napoju jogurtowego zawierającego L casei DN-114 001 w dawce 108 CFU w połączeniu z bakteriami jogurtowymi Streptococcus themophilus i Lactobacillus bulgaricus. W grupie otrzymującej napój jogurtowy z probiotykiem, w porównaniu z grupą kontrolną, stwierdzono mniejsze ryzyko choroby infekcyjnej, mniejsze ryzyko wystąpienia zakażenia układu oddechowego oraz zakażeń przewodu pokarmowego, a także mniej częste przyjmowanie antybiotyków i leków przeciwzapalnych. Należy jednak podkreślić, że efekt kliniczny, nawet przy dokładnym przestrzeganiu protokołu, był umiarkowany.

Kto może / powinien spożywać ten produkt?
W celach żywieniowych – każdy. Jeżeli mówimy natomiast o zastosowaniach medycznych, to przykładowe zastosowania omówiłam wcześniej. Aby osiągnąć taki sam efekt jak w badaniu, Actimel należy stosować w takiej samej populacji, w takiej samej dawce oraz przez taki sam czas jak w badaniu.

Jakie są ograniczenia w korzystaniu z Actimela? W jakich okolicznościach należy lub nie należy korzystać z tego produktu?
Probiotyki, w tym drobnoustroje zawarte w Actimelu, powszechnie uważane są za bezpieczne. Na obecnym etapie wiedzy odstąpienie od stosowania probiotyków, a na pewno ostrożność przy ich ew. stosowaniu, jest uzasadniona u wcześniaków, pacjentów z niedoborem odporności, chorobami przewlekłymi lub wyniszczającymi, ciężko chorych w stanie krytycznym, leczonych na oddziałach intensywnej opieki medycznej, z cewnikiem wprowadzonym do dużych żył oraz u chorych z na stałe założonymi urządzeniami medycznymi. Czynnikiem ryzyka może być również podawanie probiotyków przez jejunostomię oraz stosowanie antybiotyków o szerokim spektrum działania, na które oporne są stosowane probiotyki. Szereg w/w sytuacji uznawanych jest za przeciwwskazanie przez producentów probiotyków.

Lactobacilius acidophilus LA-5 i Bifidobacterium BB-12 to szczepy, w które wzbogacone są Jogurty Polskie.

W piśmiennictwie są badania dotyczące łącznego stosowania niektórych z probiotyków. Dotyczy to m.in. łącznego stosowania Bifidobacterium Bb12 i Lactobacillus acidophilus LA- Niektóre z nich są obiecujące, ale nie znam żadnych wytycznych, które dawałaby na obecnym etapie wiedzy podstawy do podawania jogurtu zawierającego w/w probiotyki w celach profilaktycznych lub leczniczych

Milko to produkt wzbogacony w szczep CRL431…

Zgodnie z opinią EFSA (2009), nie ma w piśmiennictwie informacji odnośnie identyfikacji/charakterystyki szczepu. EFSA uważa, że L paracasei CRL431 nie został wystarczająco scharakteryzowany, choć jednocześnie stwierdzono, że szczep został zdeponowany w American Type Culture Collection (ATCC) jako ATCC 55544. W wielu badaniach z randomizacją oceniano skuteczność L paracasei CRL431. Prawie we wszystkich badaniach L paracasei CRL431 był stosowany łącznie z innymi probiotykami (gł. z L acidophilus). Praktycznie nie ma badań oceniających skuteczność podawania samego L paracasei CRL431. 

Lactobacillus rhamnosus, Lactobacillus acidophiulus oraz Bifidobacterium sp to szczepy zawarte w jogurtach czeskich Olma. Kto może / powinien spożywać produkty zawierające ww. poszczególne szczepy?

Brak szczegółowej charakterystyki drobnoustrojów obecnych w w/w jogurcie sprawia, że nie można ocenić, jakie mogłyby być – inne niż żywieniowe – wskazania do ich spożywania.

Bardzo serdecznie dziękuję za wywiad
Joanna Górska