Żywienie dorosłych

Najlepszy sposób zachowania zdrowia nie jeść
gdy się nie chce i przestać jeść,
gdy jeszcze jest chęć do jedzenia.
Bertrand Saadi z Szirazu

Życie człowieka podobnie jak każdego żywego organizmu, jest ściśle związane ze spożywaniem i przyswajaniem pokarmu [1]. Uważa się bowiem, iż jednym z głównych czynników środowiska zewnętrznego, mających wpływ na organizm człowieka i utrzymanie dobrego stanu zdrowia jest racjonalne żywienie [1]. Obecnie istnieje bowiem dostateczna liczba dowodów na to, że nieprawidłowe żywienie pod względem ilościowym i jakościowym, powodujące niedobory żywieniowe, jak też nadmierne spożywanie żywności mają konsekwencje zdrowotne. Może to być nieprawidłowy rozwój fizyczny i psychiczny, ogólny zły stan zdrowia, podatność na choroby, zmniejszenie wydajności pracy oraz przedwczesna śmierć [3].

© FoodExpert.pl

Racjonalne żywienie musi w sposób optymalny odpowiadać na zapotrzebowanie na energię i składniki odżywcze, bez których człowiek nie może wykorzystywać swoich genetycznie uwarunkowanych możliwości rozwoju fizycznego i umysłowego [2]. Jednocześnie należy pamiętać, iż u człowieka dorosłego przemiana materii różni się od przemiany materii u dzieci i młodzieży, bowiem organizm dorosłego człowieka uzyskał już swój maksymalny wzrost, zakończony został rozwój narządów wewnętrznych, a aktywność ruchowa i tryb życia są bardziej ustabilizowane [6].

Podstawowe zasady prawidłowego żywienia polegają na takim dostarczeniu pożywienia, by utrzymać jego podstawowe procesy życiowe. Zatem każdy z nas powinien codziennie spożywać określoną ilość energii oraz około 60 składników pokarmowych. Wśród tych składników należy wymienić 10 egzogennych aminokwasów wchodzących w skład pełnowartościowych białek, 1-4 niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT); 1-2 węglowodanów (cukrowców), 21 składników mineralnych oraz 18 witamin. Nie powinniśmy zapominać też o wypijaniu odpowiedniej ilości wody, która ułatwia transportowanie składników mineralnych do wszystkich komórek organizmu oraz pomaga wydalać z moczem niepotrzebne produkty przemiany materii [1, 2, 3].

© FoodExpert.pl

Należy pamiętać, iż ilość energii należy dostosować do wieku, płci oraz stanu fizjologicznego organizmu, rodzaju aktywności fizycznej i zawodowej. Inne proporcje składników odżywczych przewidziano dla niemowląt, dzieci i młodzieży a inne dla dorosłego człowieka – kobiety i mężczyzny oraz osób starszych. Przy ustalaniu racjonalnego składu pożywienia należy pamiętać także o takich stanach fizjologicznych jak ciąża i karmienie, przy zwiększonym wydatku energetycznym dla sportowców czy osłabionym wchłanianiu pożywienia u osób chorych i rekonwalescentów [1,2,3].

Zasadniczym zaleceniem jest spożywanie składników ze wszystkich grup pokarmowych tj. białka, tłuszczu, węglowodanów, witamin i składników mineralnych, bowiem pełnią one w organizmie swoiste funkcje odżywcze [1,2,3]. Nie należy zapominać też o błonniku, który wprawdzie nie podlega trawieniu w przewodzie pokarmowym, ale zwiększa objętość pokarmu i sprzyja perystaltyce jelit, co ułatwia m.in. oczyszczanie ich z pozostałości pokarmu.

W celu zachowania prawidłowych procesów życiowych potrzebujemy stałego dostarczania związków organicznych i nieorganicznych znajdujących się w pożywieniu pochodzenia roślinnego i zwierzęcego [3]. Nieprawidłowo skompilowana dieta może prowadzić do niekorzystnych dla organizmu zaburzeń metabolicznych, które mogą doprowadzić do zmniejszenia odporności organizmu na działanie różnorodnych czynników zewnątrz i wewnątrz pochodnych [2].

Niestety skutki zdrowotne nieprawidłowego żywienia mogą być różne. Do najczęściej występujących chorób należy zaliczyć: wysoką zawartość cholesterolu i miażdżycę, nadwagę i otyłość, nadciśnienie tętnicze, nowotwory (jelita grubego, prostaty, sutka), cukrzycę (otyłość, choroby hormonozależne), próchnicę zębów (wskutek zwiększonego spożycia cukru i niedoborów fluoru), niedokrwistość żywieniową (wskutek braku żelaza) [3].