Błonnik pokarmowy

Niedobór błonnika zwiększa ryzyko wystąpienia nadwagi i otyłości oraz zachorowań na choroby cywilizacyjne (cukrzyca, choroby niedokrwienne serca, nadciśnienie) w tym nowotwory układu pokarmowego zwłaszcza jelita grubego. Niedobory błonnika wywołują m.in. zespół jelita nadwrażliwego, stany zapalne okrężnicy i hemoroidy, polipy [10,11].

Diety bogatoresztkowe (z dużą podażą błonnika) stosowane w dłuższym okresie mogą niekorzystnie wpływać na organizm człowieka. Błonnik spożywany w nadmiarze (powyżej 70 g dziennie) może nam zaszkodzić. Należy także pamiętać, iż wchłanianie leków przyjmowanych doustnie, przy diecie bogatej w warzywa, owoce i produkty zbożowe może być zmniejszone i wpływać niekorzystnie na ich metabolizm. W dietach bogatych w błonnik pokarmowy mniejsza jest absorpcja tłuszczu, a co za tym idzie i witamin w nich rozpuszczalnych (A, D i E). Zmniejsza się też wchłanianie witamin z grupy B: B₁, B₂, B₁₂ i kwasu foliowego. Nadmierna podaż błonnika może utrudnić przyswajanie niektórych składników mineralnych: wapnia, magnezu, manganu i cynku oraz żelaza.

Niewskazane jest też nagłe dostarczenie organizmowi dużej dawki błonnika, bowiem może to wywołać wzdęcia, bóle brzucha i biegunki. Dawkę błonnika należy podzielić pomiędzy główne posiłki. Nadmierna podaż błonnika może nasilać ból przy nadkwasocie, wrzodach i innych dolegliwościach przewodu pokarmowego. Posiłki takie pobudzają wydzielanie soku żołądkowego i drażnią błonę śluzową jelit.

Nadmiar błonnika może też zaburzać funkcjonowanie jajników. Błonnik wiąże, bowiem cholesterol, potrzebny m.in. do wytwarzania estrogenów, niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania żeńskich narządów rozrodczych, a ich niedobór może powodować zaburzenia w miesiączkowaniu, problemy z zajściem w ciążę i niepłodność.

W przypadku dzieci i młodzieży zbyt duży udział błonnika pokarmowego w diecie może powodować zaburzenia wchłaniania składników pokarmowych niezbędnych w procesie wzrostu młodych organizmów, tj. wapń i żelazo. Niewystarczająca podaż wapnia wraz z dietą może skutkować osłabieniem kości i zębów, zaburzeniami wzrostu u dzieci i podatnością na próchnicę. Uważa się, że za ten proces odpowiadają związki związane z błonnikiem, takie jak kwas fitynowy, fityniany i inne. Związki te mogą też wiązać cynk, utrudniają jego przyswajanie przez organizm i w konsekwencji mogą powodować niedobór tego pierwiastka.

© foodexpert

Głównym źródłem błonnika w naszej diecie są przetwory zbożowe, tj. łuski ziaren zbóż, płatki owsiane, jęczmienne i kukurydziane, otręby pszenne, owsiane. Bardzo dobrym źródłem błonnika są owoce (gruszki, truskawki, czarne jagody, maliny, porzeczki, pomarańcze), rośliny śluzowe (nasiona lnu, gorczycy, prawoślazu), półsurowych i surowych warzywa (np. kalafiory, brokuły, kapusta, brukselka, fasola, karczoch, cebula, czosnek, groch, zielona fasolka), rośliny strączkowe (soczewica, fasola, ciecierzyca). Błonnik jest obecny też w grochu, kukurydzy, orzechach, algach morskich [1,2,3,10,14].

Źródła dotyczące działu Błonnik:

[1]. Żywienie człowieka – Podstawy nauki o żywieniu człowieka pod red. Jana Hasika i Jana Gawęckiego – Wyd. naukowe PWN 2003.

[2]. Żywienie człowieka zdrowego i chorego – pod red Jana Hasika i Jana Gawęckiego – Wyd. naukowe PWN 2003.

[3]. Podstawy prawidłowego żywienia człowieka – zalecenia żywieniowe dla ludności w Polsce- pod redakcją Światosława Ziemlańskiego – Fundacja promocji Zdrowego Żywienia.

[4]. Dietetyka – pod redakcją Jana Hasika PZWL.

[5]. Żywienie Człowieka; Podstawy nauki o żywieniu – pod redakcją Jana Gawęckiego i Lecha Hryniewieckiego; Wydawnictwo Naukowe PWN; 2003.

[6]. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 roku w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności, zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 1924/2006 i (WE) Nr 1925/2006 oraz uchylenia dyrektywy Komisji 87/250/EWG, dyrektywy Rady 90/496/EWG, dyrektywy Komisji 1999/10/WE, dyrektywy 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, dyrektyw Komisji 2002/67/WE i 2008/5/WE oraz Rozporządzenia Komisji (WE) Nr 608/2004.

[7]. Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 432/2012 z dnia 16 maja 2012 roku ustanawiające wykaz dopuszczonych oświadczeń zdrowotnych dotyczących żywności, innych niż oświadczenia odnoszące się do zmniejszenia ryzyka choroby oraz rozwoju i zdrowia dzieci.

[8]. Jedzenie to leczenie – dr n. med. Anna Lewitt; Wydawnictwo Rodzinne 2012.

[9]. Facts about carbohydrates; Przegląd EUFIC 06/2006.

[10]. Position of the American Dietetic Association: Health implications of dietary fibre. Journal of the American Dietetic Assoc; 2002.

[11]. The Role of Carbohydrates in Insulin Resistance; Bessesen, D.H. Journal of Nutrition 2001.

[12]. http://www.nrv.gov.au/nutrients/dietary%20fibre.htm

[13]. http://vimed.pl/2011/01/10-wskazowek-jak-dieta-pokonac-raka-piersi/

[14]. http://www.eufic.org/article/en/nutrition/fibre/artid/dietary-fibre-role-healthy-diet/