Funkcjonalna Żywność

Żywność funkcjonalna nie jest zdefiniowanie definitywnie w żadnym powszechnie obowiązującym akcie prawnym zarówno na poziomie krajowym jak i unijnym.[ ]

Istnieje kilka definicji żywności funkcjonalnej.

© FoodExpert.pl

Jedynym krajem, którym żywność funkcjonalna ma swój status prawny i znaczące miejsce na rynku żywności jest Japonia. Japończycy, jako pierwsi zdefiniowali ten rodzaj żywności o określonej przydatności zdrowotnej (food for specified health use – FOSHU). W myśl tej definicji: „żywność funkcjonalna jest to żywność o działaniu sprzyjającym zdrowiu człowieka, powstała na podstawie wiedzy o zależnościach między pokarmem, jego składnikami a zdrowiem” [1].

W USA z kolei reprezentujący UNECSO Functional Food Center (Dallas, USA) wskazuje, że: żywność funkcjonalna to naturalna lub wytworzona żywność, która zawiera znane i nieznane biologicznie aktywne komponenty, które w określonej jakości i ilości dostarczają klinicznie udowodnionych i udokumentowanych korzyści zdrowotnych i są ważnym elementem w prewencji, nadzorowaniu i leczeniu chorób przewlekłych pojawiających się w ciągu współczesnego życia [19].

W Europie w 1996 roku rozpoczęto program badawczy Functional Food Science in Europe (FUFOSE), finansowany przez Unię Europejską, którego celem jest rozwijanie współpracy między rożnymi ośrodkami naukowymi i przemysłem spożywczym krajów członkowskich UE w celu wypracowania podstaw dla żywności funkcjonalnej. W dokumencie końcowym z 1999 roku przyjęto, iż: „żywność może być uznana za funkcjonalną, jeżeli udowodniono jej korzystny wpływ na jedną lub więcej funkcji organizmu poza efekt odżywczy. Wpływ ten polega na poprawie stanu zdrowia oraz samopoczucia i/lub zmniejszenia ryzyka chorób” [1, 2].

Dodatkowo w ww. dokumencie uznano, iż żywność funkcjonalna musi przypominać postacią żywność konwencjonalną i wykazywać korzystne oddziaływanie w ilościach, które oczekuje się, że będą normalnie spożywane z dietą. Nie mogą to tabletki ani kapsułki, ale część składowa prawidłowej diety. Podkreśla się że korzystne oddziaływanie zdrowotne powinno być udokumentowane badaniami naukowymi. Żywność funkcjonalna jest żywnością ogólnego spożycia, jako uzupełnienie codziennej diety. Prozdrowotne działanie tej żywności powinno być udokumentowane badaniami.

Podział żywności funkcjonalnej ze względu na poprawę komfortu psychicznego [2]:

• hamowanie zmian degeneracyjnych lub działanie lecznicze (żywność wzbogacona)

• zwiększenie podaży składników odżywczych (ciąża, seniorzy, dzieci i młodzież, sportowcy i aktywnie spędzający czas, itp.)

• układanie diet w specyficznych chorobach (celiakia, alergia na mleko, cukrzyca)

• poprawę nastroju, przy obciążeniu stresem i zwiększenie wydolności organizmu (napoje energetyczna, żywność wzbogacona).

Podział żywności funkcjonalnej ze względu na specyficzny skład m.in. [2]:

• żywność wzbogacona

• żywność niskoenergetyczna

• żywność wysokobłonnikowa

• probiotyczna

• o obniżonej zawartości sodu

• o obniżonej zawartości cholesterolu.

Żywność funkcjonalna poza żywnością konwencjonalną naturalnie bogatą w składniki o korzystnym wpływie ma nasze zdrowie, żywność wzbogacana, żywność z dodatkiem określonych szczepów probiotycznych lub prebiotyków, żywność specjalnie opracowana do stosowania w profilaktyce leczenia określonych jednostek chorobowych, tj.

• Żywność funkcjonalna zmniejszająca ryzyko rozwoju chorób krążenia (ang. food reducing risck of CVD).

  Żywność taka ma na celu wpisanie się w profilaktykę żywieniową miażdżycy i bazuje na ograniczeniu spożycia cholesterolu i tłuszczów (głównie zwierzęcych), zwiększenia witamin i substancji o charakterze antyoksydacyjnych oraz zmianie proporcji wielonienasyconych kwasów tłuszczowych w diecie [2]. W tym celu przydatna jest żywność naturalnie spełniająca te warunki lub specjalnie zaprojektowana, by sprostać wymaganiom diety osób zmagających się z tymi problemami. Do żywności takiej możemy zaliczyć:

  • żywność o obniżonej ilości cholesterolu (ang. low cholesterolemic foods)

  • żywność niskoenergetyczna (ang. low energy food)

  • żywność wzbogacona w kwasy omega 3 i witaminy antyoksydacyjne (ang. food enriched in omega 3 and antioxid. vitamins)

  • żywność o obniżonej zawrtości sodu (ang. low sodium foods)

  • żywność zawierająca Beta-glukany czy Glukomannan - zgodnie z Rozporządzeniem 432/2012/WE: Beta-glukany/Glukomannan pomagają w utrzymaniu prawidłowego poziomu cholesterolu we krwi)

• Żywność zmniejszająca ryzyko chorób nowotworowych (ang. foods reducting risk of cancer).

  Żywność taka ma na celu wspieranie profilaktyki antynowotworowej. Wśród składników diety wskazuje się w tej grupie m.in. na wielonienasycone kwasy tłuszczowe (omega 3), błonnik pokarmowy, witaminy antyoksydacyjne i selen [2].

• Żywność funkcjonalna wysokobłonnikowa (ang. high fiber foods)

  Uważa się, iż błonnik pokarmowy może ograniczać rozwój nowotworów, zwłaszcza jelita grubego. Działanie błonnika polega na zwiększeniu perystaltyki jelit, co powoduje iż treść kałowa mogąca zawierać szkodliwe produkty, nie drażni i nie uszkadza nabłonka jelita grubego, bowiem krócej się z nim spotyka. Diety wysokobłonnikowe wskazane są również dla osób chcących profilaktyce kontroli masy ciała, poziomu cholesterolu [1,2].