Substancje słodzące obniżające wartość energetyczną produktów

Joanna Górska: Pani Katarzyno Polacy akceptują produkty ze słodzikami ? Jakie są najpopularniejsze słodziki sztuczne w Polsce i czy

Katarzyna Antoniak: Wzrost świadomości konsumentów, związane z nim dokonywanie racjonalnych wyborów żywieniowych oraz rosnące zainteresowanie konsumentów zdrowym stylem życia sprawiły, że coraz większą popularnością cieszą się produkty o obniżonej wartości energetycznej, z których redukuje się bądź całkowicie eliminuje dodatek sacharozy. Istnieje szereg środków słodzących alternatywnych do sacharozy oraz cieszących się coraz szerszą akceptacją wśród konsumentów.

Zalicza się do nich substancje intensywnie słodzące (tzw. niskokaloryczne substancje słodzące lub inaczej słodziki), z których wyodrębnić można najbardziej popularne otrzymywane syntetycznie dodatki do żywności takie jak acesulfam K (E 950), aspartam (E 951), kwas cyklaminowy i jego sole: sodową i wapniową (E 952), czy sacharynę i jej sole: sodową, potasową i wapniową (E 954). Dużą popularnością wśród producentów wyrobów spożywczych cieszy się sukraloza (E 955) głównie ze względu na swój profil smakowy najbardziej zbliżony do sacharozy, znakomity synergizm z innymi substancjami słodzącymi oraz wysoką termostabilność.

Rynek dodatków do żywności (w tym substancji intensywnie słodzących) rozwija się dość dynamicznie. Obecnie istotnym trendem na rynkach żywności jest zastępowanie różnego rodzaju syntetycznych dodatków do żywności dodatkami naturalnymi. Coraz więcej konsumentów poszukuje produktów posiadających w swoim składzie prozdrowotne zamienniki sacharozy takie jak oligosacharydy, alkohole białkowe, wielowodorotlenowe czy wreszcie substancje słodzące pochodzenia naturalnego np. glikozyd stewiolowy (E 960).

[J.G] Komu głównie zaleca się produkty z dodatkiem słodzików? Czy dzieci mogą stosować takie produkty?

[K.A.] Produkty zawierające w swoim składzie substancje intensywnie słodzące polecane są przede wszystkim osobom cierpiącym na otyłość, cukrzycę, choroby sercowo-naczyniowe oraz próchnicę. Główną korzyścią stosowania słodzików jest ich bardzo niska lub niemalże zerowa wartość energetyczna i tym samym zapewnienie prozdrowotnego sposobu żywienia bez konieczności eliminacji z jadłospisu produktów o słodkim smaku. Substancje intensywnie słodzące jako zamienniki sacharozy stosuje się także w środkach spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, m.in. w produktach dedykowanych dla sportowców i diabetyków.
Zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 z dnia 16 grudnia 2008 w sprawie dodatków do żywności, substancje słodzące nie mogą być stosowane w żywności dla niemowląt i małych dzieci, w tym w żywności dietetycznej specjalnego przeznaczenia medycznego dla niemowląt i małych dzieci.

[J.G.] Jakie są najważniejsze cechy (z punktu widzenia konsumenta) takich substancji w wybranych produktach? Proszę przytoczyć kilka przykładów najbardziej innowacyjnych słodzików?

[K.A.] Wzrost zainteresowania konsumentów żywnością prozdrowotną sprawia, że coraz więcej producentów podejmuje się prób wprowadzenia do swoich produktów różnego rodzaju substytutów cukru. Oczekiwania zarówno konsumentów jak i producentów co do właściwości funkcjonalnych tychże substancji są wysokie. Substancje intensywnie słodzące stosowane jako zamienniki sacharozy w produkcie mają być nie tylko bezpieczne, mają również nadawać produktowi odpowiednio słodki smak oraz nie dostarczać lub dostarczać znikome ilości energii. 

Na przykład Coca-Cola słodzona cukrem w porównaniu z Coca-Colą light, w której składzie znajdują się substancje intensywnie słodzące takie jak cyklaminian sodu, acesulfam K i aspartam będzie miała znacznie wyższą wartość energetyczną w 100 ml produktu.

Napój Polo Cola Slim to z kolei niskokaloryczny napój gazowany słodzony glikozydem stewiolowym – substancją słodzącą pochodzenia naturalnego. Na półkach sklepowych można znaleźć również produkty mleczne słodzone tym innowacyjnym słodzikiem takie jak: jogurty Bakomy i serki OSM Ozorków.

Kolejną coraz powszechniej stosowaną substancją słodzącą wspomnianą już wcześniej jest sukraloza. Na rynku polskim można znaleźć ją nie tylko w sokach i napojach (np. w wodzie smakowej Nałęczowianka, sokach i nektarach Tymbark, czy jogurtach Bakomy), ale również w piwie o obniżonej wartości energetycznej, czy gumach do żucia bez dodatku cukru. Ze względu na jej wysoką stabilność, stosuje się ją także do wypieków cukierniczych, w produkcji pastylek, drażetek, konserw owocowych i warzywnych czy produktów mlecznych.

[J.G.] Co mówi prawo odnośnie stosowania takich substancji? Czy konsument może czuć się bezpieczny?

[K.A] Substancje intensywnie słodzące, jak zresztą wszystkie substancje dodatkowe do żywności, zanim zostaną wprowadzone do obrotu, poddawane są szczegółowej ocenie pod względem bezpieczeństwa przez Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA). Samo dopuszczenie substancji słodzącej do użytkowania nie oznacza, że przestaje się ją monitorować – podlega ona ciągłym obserwacjom i – jeśli zachodzi konieczność – ponownej ocenie, np. wtedy, gdy pojawią się nowe badania naukowe dotyczące ich właściwości i bezpiecznego poziomu spożycia, czy zmiany odnośnie warunków ich stosowania.

W Polsce kwestie dotyczące dopuszczenia substancji słodzących do użytku regulowane są przez rozporządzenie Ministra Zdrowia z 22 listopada 2010 r. w sprawie dozwolonych substancji dodatkowych. Określa ono wykaz substancji dodatkowych, które mogą być wprowadzone do obrotu i stosowane w żywności zgodnie z ich funkcjami technologicznymi oraz szczegółowe warunki ich stosowania, w tym rodzaj środków spożywczych, w których mogą być stosowane oraz ich dopuszczalne, maksymalne poziomy.

Ilości substancji intensywnie słodzących, podobnie jak wszystkich dodatków do żywności, szacuje się w oparciu o dostępne dane toksykologiczne.

Następnie określa się maksymalny poziom substancji dodatkowej, tzw. Dawkę o Niewidocznych Skutkach Zatrucia (NOAEL – No Observable Adverse Effect Level), która nie powoduje żadnych efektów toksycznych. Z kolei terminu ADI (Acceptable Daily Intake) używa się do określenia dziennego dopuszczalnego spożycia. Jest to ilość substancji dodatkowej do żywności, która może być pobierana wraz z dietą w ciągu doby przez całe życie bez wywołania jakichkolwiek problemów zdrowotnych. Oznacza to, że jeśli w znacznym stopniu przekroczy się ADI dla jakiejkolwiek substancji intensywnie słodzącej, nie musi to spowodować żadnych negatywnych efektów. W ten sposób określając ADI zapewniono duży margines bezpieczeństwa. Konsument może czuć się zatem bezpieczny spożywając produkty zawierające w swoim składzie substancje intensywnie słodzące.

[J.G.] Do jakiego typu produktów spożywczych można takie substancje dodawać? Czy są jakieś ograniczenia?

[K.A.] Substancje słodzące spożywane są przez ogromną liczbę konsumentów nie tylko w sposób świadomy, np. jako słodzik do kawy czy herbaty, ale również nieświadomie, gdyż są dodawane do wielu artykułów spożywczych, takich jak np. soki, napoje gazowane, gumy do żucia, jogurty, wyroby cukiernicze typu batony czy ciastka.

Substancje intensywnie słodzące ze względu na ich właściwości technologiczne (dobra rozpuszczalność w wodzie, odporność na ogrzewanie, stabilność chemiczna itp.) wykorzystywane są nie tylko w branży spożywczej, ale również w produkcji suplementów diety, w produktach leczniczych, czy kosmetykach. Regulacje prawne wyszczególniają, do jakich produktów żywnościowych substancje słodzące mogą być stosowane i w jakich ilościach. Producenci nie mogą używać większej ilości substancji dodatkowych niż jest to konieczne do uzyskania zamierzonego celu.

Serdecznie dziękuję z rozmowę
Joanna Górska
Redaktor naczelna

======================================================

Wywiadu udzielila Pani Katarzyna Antoniak Młodszy Menedżer Produktu - Technolog                                                                                                                                   HORTIMEX PLUS Sp. z o.o. Sp. K.
62-510 Konin, ul. Spółdzielców 8

Tel. 48632454800, w. 34
Fax. 48632437400
Kom. 48695898765
e-mail: antoniak@hortimex.com.pl
www.hortimex.pl