Witamina słońca to panaceum nie tylko na "mocne kości" ?

Witamina D to jedna z najważniejszych witamin pełniących wiele funkcji w naszym organizmie. Jej niedobory mogą wywołać szereg schorzeń m.in. krzywicę u dzieci, mineralizację kości u dorosłych, cukrzycę typu I i II. Deficyt witaminy D sprzyja rozwojowi stwardnienia rozsianego, reumatoidalnego zapalenia stawów, podatności na infekcje, nadciśnieniu, arteriosklerozie i problemom sercowo-naczyniowym, niewydolności nerek oraz nowotworom. Jak wskazują badania epidemiologiczne niedobory witaminy D mogą dotykać nawet 50% populacji. Problem jest na tyle jest interesujący, iż postanowiłam o nim napisać.

Witamina słońca 

Witamina D występuje w dwóch formach: wit. D2 i D3. Witamina D3 nazywana jest witaminą słońca, bowiem może powstawać w skórze pod wpływem słońca i promieni ultrafioletowych. W ten sposób absorpcja witaminy D3 zachodzi zaledwie w 20%. Drugą drogą podaży witaminy D3/2 jest wchłanianie jelitowe poprzez podaż wraz z pożywieniem.

Do głównych grup produktowych zawierających witaminę D należą: pełnotluste mleko i jego przetwory, ryby, żywność wzbogacona oraz suplementy diety. Witamina D jest przekształcana do formy aktywnej m.in. w nerkach.

Przyczyny niedoborów

Rola witaminy D w organizmie jest kojarzona głównie z budowaniem układu kostnego. Witamina ta w jelitach wspomaga także wchłanianie wapnia i fosforanów, a w nerkach resorpcji wapnia.
W przypadku syntezy skórnej w zasadzie nie ma problemu z przedawkowaniem tej witaminy, bowiem jedynym objawem przedawkowania pomieni UV jest poparzenie słoneczne. Obecnie uważa się, iż niedobry witaminy D wiążą się z obniżeniem ekspozycji słonecznej i stosowaniem flitów ochronnych. Dlatego też zaleca się systematyczną ekspozycję słoneczną (twarz i ręce) bez użycia filtrów przez około 15 minut dziennie.

Kolejnym problemem jest spożywanie odtłuszczonych produktów mleczarskich, które są pozbawiane witaminy D. Niedobory są także związane z relatywnie niskim spożyciem ryb, które stanowią istotne źródła witaminy D. Innymi źródłami witaminy D są jaja i wątroba, ale i te spożywane są w ograniczonych ilościach.

Dlaczego niedobór witaminy D stanowi tak wielki problem?

Niedobór witaminy D może w dłuższym okresie stanowić istotny problem zdrowotny sięgający wielu obszarów chorobowych. Należą do nich m.in. krzywica u dzieci, osteomalacja – rozmiękczenie, cukrzyca, rozwój stwardnienia rozsianego, reumatoidalne zapalenie stawów, infekcje, nadciśnienie tętnicze, arterioskleroza, problemy sercowo-naczyniowe, obniżenie odporności, niewydolność nerek, depresji oraz nowotworów. Niedobór witaminy D prowadzi do hamowania proliferacji komórek, co prowadzi do zmian kancerogennych. Do najczęściej wymienianych nowotworów wynikających z niedoboru witaminy D należą nowotwór prostaty, sutka, jelita grubego oraz leukemia.

W przypadku niedoborów witaminy D bardzo często mówi się o obniżeniu tzw. odporności wrodzonej organizmu, co może prowadzić do większej ilości infekcji. Witamina D może także prowadzić do obniżenia odporności tzw. adaptacyjnej, która może prowadzić do rozwoju chorób autoimmunobiologicznych tj. cukrzyca, stwardnienie rozsiane, choroby tarczycy, zapalenie jelit czy łuszczyca.

Niedobry witaminy D mogą prowadzić także do zaburzeń tolerancji glukozy i prowadzić do rozwoju cukrzycy i tzw. zespołu metabolicznego. Witamina D jest silnie korelowana z występowaniem cukrzycy typu I. W przeprowadzanych badaniach w Finlandii zaobserwowano, iż podawanie 2000 IU/dzień powodowało redukcję zapadalności na tą chorobę. Przykładowo uważa się, iż podawanie tranu w pierwszych miesiącach życia dziecka może obniżyć ryzyko wystąpienia tego schorzenia w przyszłości. Obecnie rekomenduje się, by osoby z zespołem metabolicznym (obejmujący: nadwagę, nadciśnienie i otyłość) powinny przyjmować dodatkowe dawki witaminy D. Zauważono bowiem ujemną korelację stężenia w surowicy wit. D z rozwojem zaburzeń gospodarki węglowodanowej. Jednocześnie zwiększenie dawki witaminy D sprzyjało poprawie wydzielania insuliny o 60% przy wzroście witaminy D.

Jak wskazują badania niedobory witaminy D mogą niekorzystnie działać na układ sercowo-naczyniowy, wywoływać nadciśnienie, oraz zwiększoną trombogenezę (krzepliwość krwi). Niedobory witaminy D wiązane są także z osłabieniem mięśni oraz podatnością na częste upadki. Obecnie prowadzi się badania nad rozszyfrowaniem wpływu witaminy D na pracę mózgu i w konsekwencji wpływu na zachowania behawioralne zarówno osób dorosłych jak i dzieci w życiu płodowym. 

Jaka jest skala problemu ?
Obecnie uważa się, iż niedobory witaminy D dotyczą nawet 50% populacji. Według badań epidemiologicznych niedobór witaminy D powoduje wzrost ryzyka wystąpienia schorzeń cywilizacyjnych: nowotworu odbytu – dwukrotny, cukrzycy typu II (o 64%); chorób sercowo-naczyniowych (o 62%); grypy sezonowej (o 58%), złamania (20-50%) oraz zespołu metabolicznego.

Kogo należy badać pod kątem niedoboru witaminy D?

Istnieją ściśle określone grupy ryzyka występowania niedoboru witaminy D. Należą do tych grup osoby z krzywicą, osteomalacją, bólami mięśniowo-stawowymi, osoby z osteoporozą, złamaniami oraz zaburzeniami gospodarki fosforanowo-wapniowej. W grupie ryzyka znajdują się także osoby z podejrzeniem hyperparathyroidismu, padaczki, zaburzeń wchłaniania, zaburzonej tolerancji laktozy i zaburzeń żywienia. Pod kontrolą powinny być pacjenci, którzy cierpią na przewlekłe choroby nerek, choroby wątroby i cholsetazy, gruźlicy, nowotwory, choroby układu krążenia i nadciśnienia tętniczego, choroby infekcyjne i alergiczne, przewlekłe choroby autoimmunologiczne (hashimoto, Łuszcza, zapalenie stawów)

Sprawdź swój poziom witaminy D!

Poziom < 10 ng/ml świadczy o ciężkim niedoborze,
<20 ng/ml = niedobór
20-30 g/ml = hipowitaminoza
>30 ng/ml = poziom zalecany

Objawy kliniczne mogące sugerować niedobór witaminy D
- częste bóle mięśniowo-kostne
- choroby przyzębia
- utrata apetytu
- biegunka
- bezsenność
- zaburzenia widzenia
- niesmak i pieczenie w jamie ustnej i gardle

Rekomendowane dawki dobowe dla zdrowej populacji

od 6 m-ca życia 400 IU/dzień
6-12 m-ca życia 400-600 IU/dzień
1-18 rok życia 600-1000 IU/dzień w okresie wrzesień – kwiecień
powyżej 18 roku życia 800-2000iU/dzień

Rekomendowane dawki wit D okresie ciąży i karmienia piersią
1500 – 2000IU/ od II trymestru ciąży
otyłe dzieci i młodzież: 1200 -2000 IU/dzień
dorośli otyli 1600-4000 iU/dzień

Wszystkich seredecznie zachecam do przebywania na świeżym powietrzu i korzytania ze słońca! Oczywiście stosujemy kremy z UV dopiero po obowiązkowej 15 minutowej kąpieli słoneczej . W naszej diecie wprowadzmay peoduky bogate w witaminę D !

Pozdrawiam slonecznie,

Joanna Górska