Mleko i produkty mleczne - tak czy nie ?

Mleko jest uznawane za naturalny produkt, dlatego wielu żywieniowców uznaje je za niezbędny i wartościowy składnik pożywienia dla wielu grup ludności. Wokół mleka pojawia się wiele kontrowersji. Zatem czy mleko krowie i jego przetwory są wartościowe? Zobaczcie sami wszelkie za i przeciw. Wybierzcie najlepszą dla siebie opcje. 

Wartości odżywcze mleka

 Mleko należy do żywności o dużej gęstości odżywczej czyli dużej koncentracji składników odżywczych istotnych dla organizmu człowieka w przeliczeniu na jednostkę dostarczonej energii.

Mleko odznacza sie także wysoką biodostępnością, a jego składniki u osób zdrowych są dobrze przyswajalne.  Zaopatruje nasz organizm w wartościowe białko, które jest podstawowym budulcem komórek i tkanek oraz w węglowodany dostarczające naszemu organizmowi energii. Mleko będąc źródłem wapnia, zawiera także inne składniki mineralne: jod i cynk, selen, miedź, fluor, witaminy rozpuszczalne w tłuszczu A i D oraz z grupy B (B2, B12, kwas foliowy).

Pijąc mleko dostarczasz organizmowi wartościowe białka

Mleko krowie jest dla człowieka źródłem białka o cennych właściwościach prozdrowotnych. Specjaliści od badań nad mlekiem podają, iż mleko krowie zawiera około 30 różnych białek, które wchodzą w skład: frakcji kazeinowych, serwatki, oraz otoczek kulek tłuszczowych.

Warte uwagi są białka serwatkowe, które w sposób korzystny wpływają na organizm człowieka. Jednym z ciekawych białek jest  α-laktoalbumina (α-LA), która wykazuje właściwości: antynowotworowe, przeciwwirusowe, przeciwstresowe. Jest też nośnikiem magnezu, kobaltu i cynku. Obniża również ciśnienie krwi, bierze udział w tworzeniu cukru mlekowego (laktozy) oraz pełni rolę czynnika immunologicznego. Białka serwatkowe są bogatym źródłem: lizyny, metioniny, cysteiny, treoniny i tryptofanu. Wysoka zawartość cysteiny w tych białkach, stymuluje w organizmie syntezę glutationu. Tryptofan jest prekursorem serotoniny, dlatego też dieta bogata w białka serwatkowe, przyczyniają się do łagodzenia reakcji stresowych!

Zawarty w mleku kompleks białkowo-lipidowy znany pod nazwą Bamlet uważany jest za czynnik posiadający silne właściwości przeciwnowotworowe. Kolejnym ciekawym składnikiem jest β-laktoglobulina (β-LG), która także wykazuje właściwości: antynowotworowe i antybakteryjne. Jest ona także antyoksydantem, wiąże jony miedzi i żelaza oraz jest potencjalnym nośnikiem witaminy D. Zawarta w mleku laktoferyna jest białkiem o właściwościach bakteriostatycznych. Posiada ona zdolność wiązania żelaza, które staje się wówczas niedostępne dla bakterii uniemożliwiając tym samym ich wzrost oraz namnażanie się.

Ważną właściwością aminokwasów zawartych w mleku jest ich udział w syntezie białek mięśniowych. Dlatego też energia spożyta wraz z produktem mlecznym zostanie wykorzystana na budowę masy mięśniowej, kosztem tkanki tłuszczowej.

Warty podkreślenia jest również fakt, iż spożywanie produktów mlecznych może korzystnie wpływać na regulację łaknienia i sytości, ponieważ wypicie mleka daje dłuższe poczucie sytości niż wypicie soku owocowego.

Pijąc mleko i spożywając produkty mleczne, mamy więcej energii i chęci do działania, chociażby do uprawiania sportu. Naukowcy wykazują, iż spożywanie serwatki i kazeiny (białek mleka) zawartych w produktach mleczarskich w połączeniu z regularnymi ćwiczeniami gimnastycznymi mogą przyczynić się do redukcji ciśnienia krwi.

UWAGA Alergia na białka mleka ! 

Alergia na białka mleka krowiego (kazeinę, albuminy) dotyczy ok. 2% populacji. W przypadku osoby nią dotkniętej, po ich spożyciu dochodzi do nadmiernej reakcji układu odpornościowego. Organizm traktuje białka mleka jak ciało obce. Klasyczne objawy alergii to: wysypka, swędzenie, kichanie, katar oraz różnego rodzaju dolegliwości żołądkowo-jelitowe. Bardzo często alergia na mleko wystepuje w chorobie Hashimoto. 

Cenny tłuszcz mlekowy 

Mleko zawiera również cenny tłuszcz mlekowy, który korzystnie wpływa na organizm człowieka. Składnik ten ma m.in. korzystny wpływ na układ pokarmowy poprzez stymulację nabłonka jelitowego. Ponadto tłuszcz mlekowy wiąże toksyny bakteryjne i rotawirusy , które działają hamująco na wzrost niektórych patogenów w przewodzie pokarmowym, przez co tłuszcz mlekowy zapobiega wrzodom żołądka, łagodzi stany zapalne jelit, m.in. chorobę Leśniewskiego–Crohna oraz wrzodziejącego zapalenia jelit.

W ramach kwasów tłuszczowych w mleku znajdziemy także tzw. CLA – sprzężony kwas linolowy. Dzięki jego obecności - mleko pomaga gubić zbędne kilogramy. CLA jest uważane za czynnik przeciwzapalny w organizmie, ma działanie antymiażdżycowe, jest czynnikiem wzrostowym. Sprzyja także redukcji tłuszczu, cholesterolu we krwi oraz buduje odporność.

Laktoza cukier, który może powodować problemy. 

Bez względu na wartości odżywcze mleka istnieje pewna grupa ludzi, która ma problemy z jego spożywaniem. Składnikiem odpowiedzialnym za problemy jest laktoza czyli cukier mleczny. Dla osób zdrowych laktoza jest źródłem łatwo przyswajalnej energii, ale wpływa również na rozwój zmysłu smaku i regulację łaknienia, gospodarkę hormonalną. Ma także właściwości probiotyczne, dzięki czemu wpływa pozytywnie na proces regeneracji jelit oraz ich motorykę.

Laktoza jest dwucukrem, składającym się z glukozy i galaktozy. Warunkiem koniecznym, by laktoza mogła spełniać swoje pożyteczne funkcje, jest jej strawienie w jelicie cienkim przez enzym – laktazę. Wówczas składowe laktozy są wchłaniane do krwi i dalej metabolizowane.

Problem zaczyna się wtedy, gdy organizm z jakiegoś względu nie produkuje laktazy. Do tej pory zidentyfikowano dwie przyczyny niedoboru laktazy w jelicie cienkim.

Przyczyna pierwsza to wtórny niedobór laktazy, który wynika ze zniszczenia błony śluzowej jelita w skutek róznego typu infekcji, celiakii, alergii pokarmowej, choroby Leśniowskiego-Crohna, stosowania leków czy picia alkoholu. Ten typ niedoboru może być przejściowy. Bardzo często problem mija gdy chory usunie przyczynę braku laktazy lub leczenie pozwala na regenerację błony śluzowej jelita. 

Drugą przyczyną niedoboru laktazy mogą być uwarunkowania genetyczne. Mówi się wtedy o tzw. pierwotnej nietolerancji laktozy lub pierwotnym niedoborze laktazy. Warto pamiętać, iż niestety wraz z wiekiem aktywność laktazy spada. Z dietetycznego punktu widzenia ważne jest odróżnienie, czy dolegliwości jelitowo-żołądkowe po spożyciu pokarmów mlecznych mają podłoże genetyczne, alergiczne, czy są efektem ubocznym innych chorób prowadzących do uszkodzenia błony śluzowej jelita. Przy wtórnej nietolerancji laktozy wystarczy należy najpierw wyleczyć infekcję bakteryjną. Błędna diagnoza, w takim przypadku, może prowadzić do niepotrzebnej dożywotniej eliminacji z diety produktów mlecznych.

Składniki mineralne: wapń, jod, cynk, magnez , selen, fluor

Mleko i jego przetwory mają przewagę pierwiastków zasadotwórczych, co wpływa korzystnie na równowagę kwasowo-zasadową krwi. Są źródłem wapnia, który oprócz budowania zdrowych kości i zębów, ułatwia utrzymanie ciśnienia tętniczego u osób zdrowych, a u chorych na nadciśnienie sprzyja jego normalizacji. Wapń pomaga w prawidłowym utrzymaniu przekazów nerwowych. Jod i cynk sprzyjają utrzymaniu funkcji poznawczych. Wysoka zawartość potasu w mleku i mlecznych napojach fermentowanych zmniejsza ryzyko nadmiernej utraty wapnia w moczu. Mleko jest także źródłem biopierwiastków tj.: fosfor, magnez, selen, miedź czy fluor.

Źródło cennych witamin: A, D oraz z grupy B.

Mleko jest źródłem witaminy D, która sprzyja prawidłowemu wchłanianiu i wykorzystywaniu wapnia i fosforu, utrzymaniu prawidłowego poziomu wapnia we krwi, utrzymaniu zdrowych kości, prawidłowemu funkcjonowaniu mięśni, utrzymaniu zdrowych zębów, prawidłowemu funkcjonowaniu układu odpornościowego.

Jest też źródłem witaminy A, która sprzyja utrzymaniu prawidłowego widzenia, zachowaniu zdrowej skóry oraz prawidłowemu funkcjonowaniu układu odpornościowego. Dlatego kontrowersyjne czasem może być spożycie produktów wysoko- odtłuszczonych, bowiem wraz z eliminacją tłuszczu z mleka i jego przetworów eliminujemy również witaminy rozupuszczalne w tłuszczu. 

Mleko jest też źródłem witamin z grupy B tj. B2, B6, B12 i kwasu foliowego, które pomagają w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego.